Có một vị vua nọ đem lòng yêu một cô thôn nữ. Nhưng theo tập tục từ bao đời, vua chúa không được cưới người dân thường. Sau khi cân nhắc mọi giải pháp, cuối cùng, vị vua ấy đưa ra một quyết định gây kinh ngạc: từ bỏ ngai vàng để trở thành một người nông dân, hầu có thể trao hiến trọn vẹn tình yêu cho người mình yêu. Chỉ khi chấp nhận tự hạ, tình yêu của họ mới trở thành tình yêu đích thực.
Câu chuyện ấy giúp chúng ta hiểu sâu hơn mầu nhiệm Giáng Sinh: mầu nhiệm của một Thiên Chúa tự hạ vì yêu thương. Đức Giê-su Ki-tô, Ngôi Hai Thiên Chúa, Đấng cao cả và quyền năng vô cùng, đã không chọn con đường vinh quang, nhưng chọn con đường hạ mình, để trở nên người phàm như chúng ta, ngoại trừ tội lỗi.
Sau biến cố sa ngã của nguyên tổ, nhân loại lần bước đi trong bóng tối (x. Is 9,1a), khao khát ơn cứu độ. Vì yêu thương, Thiên Chúa đã hứa ban Đấng Cứu Thế (x. St 3,15). Thời gian mong đợi ấy được Hội Thánh cử hành qua Mùa Vọng. Và hôm nay, lời hứa ấy được hoàn tất: “Dân đang lần bước giữa tối tăm đã thấy ánh sáng huy hoàng” (Is 9,1b). Ánh sáng ấy không bừng lên từ cung điện nguy nga, nhưng từ tiếng “Xin Vâng” khiêm hạ của Đức Ma-ri-a. Như Công Đồng Vaticanô II nhắc lại lời của thánh Irênê: “Nhờ vâng phục, Đức Maria đã trở nên nguyên nhân cứu độ cho mình và cho toàn thể nhân loại” (LG 56). Chính trong sự tự hạ và phó thác ấy, Ngôi Lời đã làm người.
Đêm nay, Đấng Cứu Thế chào đời trong cảnh nghèo hèn: không quán trọ, không nôi êm, chỉ có máng cỏ lạnh lẽo. Thánh Lu-ca nhấn mạnh chi tiết này không phải ngẫu nhiên, nhưng để mạc khải rằng: tự hạ là con đường Thiên Chúa chọn để cứu độ con người.
Tinh thần tự hạ ấy không chỉ dừng lại ở Bê-lem. Suốt ba mươi năm ẩn dật tại Na-da-rét, Đức Giê-su sống như một người con bình thường, vâng phục cha mẹ trần thế (x. Lc 2,51). Người chấp nhận thân phận lao động, chia sẻ đời sống âm thầm của người nghèo.
Khi bước vào đời sống công khai, Đức Giê-su tiếp tục sống tinh thần tự hạ trong sứ vụ. Người dạy các môn đệ rằng: “Anh em biết: thủ lãnh các dân thì dùng uy mà thống trị dân, những người làm lớn thì lấy quyền mà cai quản dân. Giữa anh em thì không được như vậy: Ai muốn làm lớn giữa anh em, thì phải làm người phục vụ anh em. Và ai muốn làm đầu anh em thì phải làm đầy tớ anh em. Cũng như Con Người đến không phải để được người ta phục vụ, nhưng là để phục vụ và hiến dâng mạng sống làm giá chuộc muôn người” (Mt 20,25–28). Người đảo ngược mọi thước đo của thế gian: “Ai hạ mình xuống sẽ được tôn lên” (Lc 14,11). Và để minh chứng điều mình dạy, trong bữa Tiệc Ly, Người quỳ xuống rửa chân cho các môn đệ (x. Ga 13,4–5).
Đỉnh cao của tinh thần tự hạ chính là thập giá. Vì yêu thương, Đức Giê-su chấp nhận cái chết nhục nhã để cứu độ nhân loại. Thánh Phao-lô diễn tả cách súc tích: “Người đã tự hạ mình, vâng lời cho đến nỗi bằng lòng chịu chết, chết trên cây thập tự” (Pl 2,8). Và chính nhờ sự tự hạ ấy, Thiên Chúa đã tôn vinh Người (x. Pl 2,9).
Tinh thần tự hạ của Đức Giê-su là bài học cho mỗi người chúng ta hôm nay. Người mời gọi: “Hãy học cùng Ta, vì Ta hiền lành và khiêm nhường trong lòng” (Mt 11,29). Trước hết, chúng ta được mời gọi tự hạ trước mặt Thiên Chúa, từ bỏ kiêu ngạo là cội rễ của tội lỗi, vì “kiêu căng đưa đến sụp đổ” (Cn 16,18). Người khiêm hạ mới có thể cầu nguyện đẹp lòng Chúa (x. Lc 18,9–14). Kế đến, chúng ta được mời gọi tự hạ để phục vụ tha nhân. Dù là linh mục, tu sĩ hay giáo dân, dù giữ vai trò lãnh đạo hay phục vụ, chúng ta đều được mời gọi sống theo logic của Tin Mừng: làm đầy tớ vì yêu thương. Sách Huấn Ca nhắc nhở: “Được đặt làm chủ tọa ư? Con đừng có lên mặt: giữa thực khách, hãy xử sự như một người đồng bàn; lo cho người ta, rồi mới ngồi vào chỗ. Chu toàn mọi bổn phận xong, con hãy yên vị và chung vui với mọi người, rồi lãnh triều thiên thưởng tài tổ chức” (Hc 14,1–2).
Khi chiêm ngắm Hài Nhi Giê-su bọc tã nằm trong máng cỏ, chúng ta được mời gọi cúi xuống trước những phận người bé nhỏ: trẻ em nghèo, người bị bỏ rơi, người không nơi nương tựa, những thai nhi mong manh. Khi chiêm ngắm hang đá Bê-lem, chúng ta được thúc đẩy đến với những mái nhà nghèo, những nạn nhân của thiên tai, chiến tranh và bất công.
Ước gì, trong đêm cực thánh này, khi chiêm ngắm Thiên Chúa tự hạ làm người, mỗi chúng ta biết học nơi Người con đường khiêm nhường, để nhờ đó đến gần Thiên Chúa hơn và phục vụ tha nhân cách trọn vẹn hơn. Nguyện xin Đức Giê-su, Đấng đã tự hạ vì yêu thương, ban cho chúng ta trái tim khiêm nhường như trái tim Người. A-men.
Lm. Anthony Trung Thành
