Chữ PHÚC (Phước) đứng đầu trong bộ ba Phúc-Lộc-Thọ, chứng tỏ Phúc là điều rất quan trọng. Bộ ba này được tượng trưng bằng ba ông già, gọi là Tam Đa. Ông Phúc tượng trưng cho sự may mắn, tốt lành, thường được đặt ở giữa ông Lộc và ông Thọ.
Trong Cựu Ước, PHÚC được nhắc tới nhiều: “Phúc thay người chẳng nghe theo lời bọn ác nhân, chẳng bước vào đường quân tội lỗi, không nhập bọn với phường ngạo mạn kiêu căng, nhưng vui thú với lề luật Chúa, nhẩm đi nhẩm lại suốt đêm ngày” (Tv 1:1-2), hoặc: “Hạnh phúc thay bạn nào kính sợ Chúa, ăn ở theo đường lối của Người” (Tv 128:1). Và còn nhiều câu khác nữa (ví dụ một số câu: Lc 7:22-23, Lc 11:28, Lc 14:15, Ga 20:29, Rm 4:7-8, Rm 14:22, Gc 1:12, Gc 5:11, Kh 1:3, Kh 19:9, Kh 20:6, Tv 1:1-2, Tv 33:12, Tv 106:3, Tv 112:5, Tv 119:1-2, Tv 144:15, Tv 146:5, Hc 28:19, Cn 3:13, Cn 8:32, Cn 8:34, G 5:17, Is 56:2, Gr 17:7,…).
Trong Tân Ước, Đức Giêsu cũng thường nhắc đến PHÚC, đặc biệt là Bát Phúc (Tám Mối Phúc) trong Bài Giảng Trên Núi (Mt 5:3-12; Lc 6:20-23), cũng được gọi là “Hiến Chương Nước Trời”. Riêng với Tông đồ Phêrô, Chúa Giêsu đã nói: “Này anh Simôn con ông Giôna, anh thật là người có phúc, vì không phải phàm nhân mặc khải cho anh điều ấy, nhưng là Cha của Thầy, Đấng ngự trên trời” (Mt 16:17).
Tuy nhiên, những người lười biếng, ưa nhàn rỗi hoặc ngồi chờ sung rụng thì không thể hưởng phúc, chẳng ai có thể ngồi mát mà thanh thản ăn bát vàng. Về tâm linh cũng vậy, muốn hưởng phúc thì phải chịu khổ, phải miệt mài “vác thập giá”.
Về điều kiện để hưởng phúc, sách Xô-phô-ni-a có lời hiệu triệu: “Hỡi tất cả những ai nghèo hèn trong xứ sở, những kẻ thi hành mệnh lệnh của Đức Chúa, anh em hãy tìm kiếm Người; hãy tìm sự công chính, hãy tìm đức khiêm nhường thì may ra anh em sẽ được che chở trong ngày thịnh nộ của Đức Chúa” (Xp 2:3). Cuộc tìm kiếm nào cũng vất vả, không thể nhàn hạ hoặc thoải mái. Lời hiệu triệu này cũng chính là lời cảnh báo mạnh mẽ dành cho chính mỗi người chúng ta ngày nay vậy!
Thiên Chúa là Đấng công chính và yêu người sống khiêm nhường, vì thế Ngài sẽ xua đuổi những kẻ kiêu căng đắc thắng, triệt hạ kẻ ngông nghênh tự phụ, như Ngài đã nói thẳng với dân Ít-ra-en: “Ta sẽ cho sót lại giữa ngươi một dân nghèo hèn và bé nhỏ; chúng sẽ tìm nương ẩn nơi danh Đức Chúa. Số dân Ít-ra-en còn sót lại sẽ KHÔNG làm chuyện tàn ác bất công, cũng KHÔNG ăn gian nói dối và miệng lưỡi chúng sẽ KHÔNG còn phỉnh gạt. Nhưng chúng sẽ được chăn dắt và nghỉ ngơi mà không còn bị ai làm cho khiếp sợ” (Xp 3:12-13). Ba cái “không” đó thực sự cần thiết, nhưng chúng ta lại thấy thường xảy ra trong cuộc sống hằng ngày – tức là người ta hành động trái ngược với “ba không” đó. Thà có ít người mà tốt lành còn hơn nhiều người mà toàn “cá mè một lứa”, bụng dạ xấu xa, tâm địa độc ác, sống giả hình,…
Những người sống lưỡng diện hoặc đa diện đều không phù hợp với Thiên Chúa. Tại sao? Tác giả Thánh Vịnh cho biết: “Người là Đấng tạo thành trời đất với biển khơi cùng muôn loài trong đó. Người là Đấng giữ lòng trung tín mãi muôn đời” (Tv 146:6). Thiên Chúa chí minh và chí thiện, Ngài “xử công minh cho người bị áp bức, ban lương thực cho kẻ đói ăn, giải phóng những ai tù tội, mở mắt cho kẻ mù loà, cho kẻ bị dìm xuống đứng thẳng lên, yêu chuộng những người công chính, phù trợ những khách ngoại kiều, nâng đỡ cô nhi quả phụ, nhưng phá vỡ mưu đồ bọn ác nhân” (Tv 146:7-9).
Thiên Chúa toàn năng, tất cả đều bởi Ngài và nhờ Ngài. Tác giả Thánh Vịnh xác định: “Chúa nắm giữ vương quyền muôn muôn thuở, Sion hỡi, Chúa Trời ngươi hiển trị ngàn đời” (Tv 146:10). Lời nhắc nhở và xác định này không chỉ dành cho dân Sion ngày xưa, mà dành cho cả mọi người và mọi thời, trong đó có chúng ta ngày nay.
Phàm nhân chúng ta yếu đuối, mọn hèn, đó là điều chắc chắn. Biết thế mà chúng ta vẫn “chảnh”, ảo tưởng và mạo nhận. Không làm được gì thì lấm la lấm lét, có vẻ “nhu mì” lắm, nhưng làm được chút gì thì vội vênh vang tự đắc, coi không ai ra gì, thả ga quá trớn, hứng chí sảng nên phát ngôn bừa bãi, thậm chí sai cả tín lý. Đã từng có những người như vậy, đáng quan ngại vì đó lại là linh mục. Lạy Chúa, nguy hiểm quá!
Con người rất dễ ảo tưởng, mq biết điều đó nên chúng luôn khôn khéo thúc giục chúng ta đề cao “cái tôi” của mình. Luxiphe là “tấm gương to lớn” phản chiếu sự kiêu ngạo mà chúng ta phải can đảm nhìn vào để nhận thấy sự mê muội của mình. Chúa Giêsu đã cảnh báo rất nhiều lần, rồi Thánh Phaolô cũng phải lên tiếng nhắc nhở và phân tích tỉ mỉ: “Thưa anh em, anh em thử nghĩ lại xem: khi anh em được Chúa kêu gọi thì trong anh em đâu có mấy kẻ khôn ngoan trước mặt người đời, đâu có mấy người quyền thế, mấy người quý phái. Song những gì thế gian cho là điên dại thì Thiên Chúa đã chọn để hạ nhục những kẻ khôn ngoan, và những gì thế gian cho là yếu kém thì Thiên Chúa đã chọn để hạ nhục những kẻ hùng mạnh; những gì thế gian cho là hèn mạt không đáng kể, là không có thì Thiên Chúa đã chọn để huỷ diệt những gì hiện có, hầu không một phàm nhân nào dám tự phụ trước mặt Người” (1 Cr 1:26-29). Cách thức của Thiên Chúa hoàn toàn khác với cách thức của chúng ta. Liệu chúng ta có nhận ra?
Càng nhận biết Thiên Chúa thì chúng ta càng có thể nhận diện chính mình, nhờ đó mà “cái tôi” sẽ mờ nhạt dần dần. Thánh Phaolô nói thêm: “Phần anh em, chính nhờ Thiên Chúa mà anh em được hiện hữu trong Đức Kitô Giêsu, Đấng đã trở nên sự khôn ngoan của chúng ta, sự khôn ngoan phát xuất từ Thiên Chúa, Đấng đã làm cho anh em trở nên công chính, đã thánh hoá và cứu chuộc anh em, hợp như lời đã chép rằng: Ai tự hào thì hãy tự hào trong Chúa” (1 Cr 1:30-31). Sự tự hào như vậy mới thực sự có giá trị, nhưng cũng nên lưu ý rằng sự tự hào và sự kiêu ngạo rất dễ hoán chuyển lẫn nhau, vì chúng khá giống nhau.
Hãnh diện vì Chúa là một dạng Phúc. Có nhiều dạng Phúc, nhưng đặc biệt hơn cả là Bát Phúc mà chính Chúa Giêsu cho chúng ta biết, được Thánh sử Mát-thêu ghi lại chi tiết trong trình thuật Mt 5:1-12 (mạch lạc hơn Lc 6:20-23).
Một hôm, Đức Giêsu lên núi và thấy có đám đông theo mình. Họ là những người từ miền Ga-li-lê, vùng Thập Tỉnh, thành Giêrusalem, miền Giu-đê và vùng bên kia sông Gio-đan. Họ theo Chúa Giêsu vì lúc này danh tiếng Ngài bắt đầu nổi như cồn về cách giảng dạy thu hút và chữa lành nhiều bệnh nhân. Khi đó, Ngài ngồi xuống, các môn đệ cũng ngồi gần bên. Ngài điềm tĩnh nói với họ 8 điều (Mt 5:3-10), vừa ngắn gọn vừa dễ nhớ:
1. Phúc thay ai có tâm hồn NGHÈO KHÓ, vì Nước Trời là của họ.
2. Phúc thay ai HIỀN LÀNH, vì họ sẽ được Đất Hứa làm gia nghiệp.
3. Phúc thay ai SẦU KHỔ, vì họ sẽ được Thiên Chúa ủi an.
4. Phúc thay ai KHÁT KHAO nên người công chính, vì họ sẽ được Thiên Chúa cho thoả lòng.
5. Phúc thay ai XÓT THƯƠNG người, vì họ sẽ được Thiên Chúa xót thương.
6. Phúc thay ai có tâm hồn TRONG SẠCH, vì họ sẽ được nhìn thấy Thiên Chúa.
7. Phúc thay ai xây dựng HOÀ BÌNH, vì họ sẽ được gọi là con Thiên Chúa.
8. Phúc thay ai BỊ BÁCH HẠI vì sống công chính, vì Nước Trời là của họ.
Cuối cùng, Ngài nói thêm: “Phúc thay anh em khi vì Thầy mà bị người ta SỈ VẢ, BÁCH HẠI và VU KHỐNG đủ điều xấu xa. Anh em hãy vui mừng hớn hở, vì phần thưởng dành cho anh em ở trên trời thật lớn lao. Quả vậy, các ngôn sứ là những người đi trước anh em cũng bị người ta bách hại như thế” (Mt 5:11-12).
Đó là bản Đệ Nhất Tuyên Ngôn về Nước Trời, chắc chắn không bản tuyên ngôn nào ngắn gọn và súc tích hơn vậy – từ cổ chí kim. Thiết tưởng cũng nên biết thêm rằng, sau khi đọc Bản Tuyên Ngôn Nước Trời, vĩ nhân Gandhi (vị Cha già Đáng kính của dân tộc Ấn Độ, được dân Ấn coi là thánh nhân) đã tuyên bố rằng Bài Giảng Trên Núi là bản tuyên ngôn HAY NHẤT, và nhờ đó mà ông cảm thấy yêu mến Chúa Giêsu.
Tuy nhiên, chúng ta lại phải suy tư nhiều và tự xét mình về nhận xét của ông Gandhi: “Nếu những người Công giáo sống đúng theo Tin Mừng Đức Kitô thì dân tộc của tôi bớt khổ. Tôi sẵn sàng làm Kitô hữu nếu tôi tìm được những Kitô hữu thực thi Bài Giảng Trên Núi”. Có lẽ chúng ta phải tự cảm thấy vô cùng xấu hổ!
Trong Bản Tuyên Ngôn Nước Trời, Chúa Giêsu không hề nói bóng gió, Ngài nói rất rõ ràng và mạch lạc, để ai cũng có thể dễ dàng hiểu, dù đó là ai. Thế nhưng đôi khi có lẽ chúng ta vẫn “ngại” hiểu, hoặc cố tình không hiểu, chứ không phải không hiểu. Và Thánh Phaolô cũng khuyên rất rạch ròi: “Đừng để cho sự ác thắng được mình, nhưng hãy lấy thiện mà thắng ác” (Rm 12:21).
Hôm nay không chỉ là Chúa Nhật – ngày của Thiên Chúa, mà còn là ngày đặc biệt của dân Việt Nam: Tết Nguyên Đán. Một điều đặc biệt nữa là Mồng Hai Tết: ngày kính nhớ tổ tiên, ông bà và cha mẹ – những thân nhân của chúng ta. Tin Mừng hôm nay đề cập Bát Phúc là một sự trùng hợp kỳ lạ.
Chúng ta đang tận hưởng một dạng Phúc do Thiên Chúa tặng ban: mừng Xuân và ăn Tết Đinh Dậu. Tiếng Gà gáy sáng gợi lên nhiều điều chúng ta cần suy tư để cố gắng sống trong năm Con Gà này, đặc biệt là lời nhắc nhở của Con Gà về việc sám hối – như Thánh Phêrô đã phải “giật mình” vì tiếng Gà gáy sáng, và ông đã khóc lóc thảm thiết (x. Mt 26:75; Mc Mc 14:72; Lc 22:61; Ga 18:15-18, 25-27), mặc dù Chúa Giêsu đã cảnh báo trước đó (x. Mt 26:34; Mc 14:30; Lc 22:34).
Ước gì mỗi chúng ta trở thành những “con gà tốt lành” của Thiên Chúa để đánh thức chính mình và tha nhân!
Lạy Thiên Chúa, xin giúp con khả dĩ cảm nghiệm sự thâm thúy của chữ Phúc mà Ngài muốn con hiểu ý nghĩa đích thực theo Thánh Ý Ngài qua việc chịu đau khổ hằng ngày. Xin giúp con biết trang sức cuộc đời con bằng Thập Giá của Đức Giêsu Kitô, Con Yêu Dấu của Ngài. Con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng cứu độ nhân loại. Amen.
TRẦM THIÊN THU