Hỏi : xin cha giải thích 2 thắc mắc sau đây :
1- Đi chơi xa có buộc xem lễ ngày Chúa nhật không ?Xem Lễ trên Truyền Hình có thay được lễ ngày Chúa nhật hay không. ?
2- Nghi Thức trao tác vụ Phó Tế và Linh mục là nghi thức nào ?
Trả lời :
1- Luật xem lễ ngày Chúa Nhật và các ngày Lễ buộc quanh năm là luật tòng nhân ( personalis) nghĩa là đi bất cứ nơi nào trong Giáo hội thì vẫn buộc phải thi hành.
Trái lại, luật tòng thổ (Territorialis) chỉ buộc phải thi hành ở nơi có luật mà thôi. Thí dụ, tham dự Thánh Lễ Ngày Chúa Nhật, Rước Mình Thánh Chúa trong Mùa Phục Sinh, xưng tội ít là một lần mỗi năm, v.v là luật tòng nhân
được áp dụng ở khắp nơi trong Giáo Hội. Do đó, đi du lịch xa nhà, xa giáo xứ của mình thì vẫn buộc phải tham dự Thánh Lễ ngày Chúa nhật và các ngày Lễ buộc như Lễ Giáng Sinh, lễ Đức Mẹ hồn xác lên Trời ( 15-8), Lễ các Thánh Nam Nữ ( 1-11), Lễ Đức Mẹ Vô Nhiễm Thai ( 9-12) v.v
Nhưng nếu đi chơi xa mà nơi đó không có nhà thờ Công Giáo khiến không thể chu toàn luật buộc thì có thể được miễn thi hành vì lý do bất khả kháng, nhưng phải làm việc lành bù lại như lần chuỗi Mân Côi .v.v
Luật tòng thổ chỉ áp dụng nơi nào có luật. Thí dụ ở Mỹ không có luật buộc phải ăn chay kiêng thịt ngày thứ sáu quanh năm hay trong Mùa chay mà chỉ buộc ăn chay kiêng thịt ngày Thứ tư lễ tro và Thứ sáu Tuần Thánh mà thôi ( trong mùa chay chỉ có lời khuyên kiêng thịt chứ không có luật buộc).. Do đó nếu giáo dân ở Mỹ đi đến nơi nào có luật buộc ăn chay kiêng thịt các ngày thứ sáu trong mùa chay thì phải thi hành luật ở nơi đó.( luật tòng thổ)
Cũng vậy, ở Việt Nam, Hội Đồng Giám Mục cho phép cử hành Lễ trong các ngày Tết của dân tộc ( Tết Nguyên Đán) với phụng vụ dành riêng cho 3 ngày Tết. Nhưng ở ngoại quốc nói chung, và ở Mỹ nói riêng, thì các linh mục coi xứ Việt Nam không được tự tiện áp dụng Phụng vụ ngày Tết bên Viet Nam, mà phải theo Phụng vụ chung của địa phận nơi mình cư trú. Muốn làm lễ Tết theo phụng vụ VN thì phải xin phép Giám mục địa phương, chứ không được tự tiện làm; vì theo luật, các giáo hữu Việt Nam ở ngoại quốc thì nay thuộc quyền chăm sóc mục vụ của giáo quyền nơi mình sinh sống chứ không còn thuộc quyền coi sóc của Giám mục nào bên Việt nam nữa..
Vì thế, .khi một Giám mục bên nhà có sang thăm “ con chiên cũ”ở Mỹ hay ở bất cứ quốc gia nào ngoài Viêt Nam, thì chỉ thăm với tính cách thân hữu xã giao, chứ không thăm với tư cách “ mục vụ” vì giáo dân cũ nay đang thuộc quyền mục vụ của Giám mục địa phương nơi họ đang sinh sống. Cần nói rõ điều này vì có nhiều người ở Mỹ vẫn nói Giám mục này hay Giám mục kia đến thăm mục vụ con chiên cũ của mình đang ở Mỹ.
Nói vậy là sai luật tòng thổ và trách nhiệm mục vụ của Giáo Hội.
Lại nữa, cũng cần nói thêm để mọi giáo dân đang sống ở Mỹ được biết rằng Tổ chức Liên Đoàn Công Giáo VN ở Mỹ chỉ là một tổ chức tư nhân với mục đích thân hữu giữa các linh mục và giáo dân VN sống ở Mỹ , chứ không phải là một hệ thống giáo quyền nào đối với các linh mục, tu sĩ và giáo dân Việt Nam. Các linh mục, tu sĩ và giáo dân Việt Nam ở Mỹ nay thuộc quyền coi sóc và điều khiển của giáo quyền địa phương –tức là các Giáo phận- nơi mình đang sinh sống và làm việc.
Về vấn đề xem lễ trên Truyền hình, thì mục đích của việc này là để giúp cho các bệnh nhân không thể đi đến nhà thờ tham dự Thánh Lễ trong ngày Chúa Nhật. Nhưng phải nói rõ ngay là nếu đang đau ốm ở nhà hay ở nhà thương, thì bệnh nhân không còn bị buộc phải đi lễ bất cứ ngày nào nữa.Xem lễ trên truyền hình chỉ cốt giúp cho các bệnh nhân được thông công cầu nguyện , tôn thờ và cảm tạ Chúa cùng với Giáo Hội trong ngày Chúa Nhật mà thôi, chứ không có mục đích thay thế việc đi đến nhà thờ để hiệp dâng Thánh lễ cùng với những người khỏe mạnh.
Tóm lại, bệnh nhân – và cả người săn sóc bệnh nhân- không buộc phải đi đến nhà thờ tham dự Thánh Lễ bất cứ ngày nào. Người khỏe mạnh không được phép xem lễ trên Truyền hình để thay cho việc phải đến nhà thờ tham dự Thánh Lễ ngày Chúa Nhật. Lễ trên Truyền hình chỉ giúp cho bệnh nhân, và người già yếu thông công cầu nguyện chứ không nhằm thay thế Lễ ngày Chúa nhật cho nhũng người khỏe mạnh.
2- Nghi thức trao tác vụ Phó Tế và Linh mục là gì ?
Trước đây tôi đã có lần giải thích là trong các Nghi thức ( Rites) được Giáo Hội công bố cho thi hành ( x The Rites, Volume Two ) thì tuyệt dối không có Nghi thức nào gọi là Nghi Thức Trao tác vụ Phó tế, hay Linh mục cả Ngược lại , chỉ có Nghi thức về Lề Truyền Chức Phó tế , Lịnh mục hay Giám mục mà thôi.
Cũng theo Sách Nghi Thức nói trên thì chỉ có 2 Tác Vụ đọc Sách ( Lector) và Giúp Lễ ( Acolyte) mới được trao trong nghi thức gọi là:
1- Institution of readers (được phép đọc Sách Thánh trong Thánh Lễ)
2- Institution of Acolytes( được phép giúp bàn thánh như cho rước Lễ và sau đó lau chùi chén thánh ( purification of Chalice or Communion sets)
Đây là hai tác vụ ( Ministry) được trao cho các đại chủng sinh vào cuối năm Thần học I ( Tác vụ đọc sách) và cuối năm Thần học II ( tác vụ giúp lễ).
Ngày nay giáo dân cũng được trao cho tác vụ đọc sách thánh và phụ cho Rước Lễ với tư cách là Thừa tác viên bất thường cho Rước Lễ ( Extraordinary Ministers of Holy Communion)
Các đại chủng sinh và ứng viên Phó tế vĩnh viễn phải lãnh 2 tác vụ trên trước khi được lãnh chức thánh Phó Tế và chức Linh mục ( dành cho phó tế chuyển tiếp= Transitional deacons).
Như thế chỉ có nghi thức trao tác vụ đọc sách và giúp lễ mà thôi.Đây là tác vụ chứ không phải là chức thánh ( Holy Order) nên không cần phải tháo gỡ ( dispensation) khi chủng sinh không muốn , hay không được gọi tiến lên lãnh chức thánh Phó tế trước khi được chịu chức Linh mục..
Đành rằng mọi công việc thánh vụ của Phó tế , của Linh mục hay Giám mục được gọi là tác vụ Phó tế ( diaconal ministries) tác vụ linh mục ( priestly ministries) và tác vụ của Giám mục ( Episcorpal ministries) .Nhưng muốn thi hành các tác vụ này thì buộc phải có chức thánh cấp Phó Tế, cấp Linh mục và cấp Giám mục. Các Chức thánh này phải được một Giám mục truyền cho trong Thánh Lễ gọi là :
– Lễ Truyền chức Phó tế ( Mass of Ordination of a deacon (s)
– Lễ truyền chức Linh mục( Mass of Ordination of a priest ( s)
– Lễ truyên chức Giám mục ( Mass of ordination or consecration of a bishop)
Phó tế và Linh mục phải chịu chức rồi thì Giám mục mình trực thuộc mới bổ nhiệm ( hay còn gọi nôm na là bài sai) về một giáo xứ với năng quyền ( Faculties) được làm như cử hành Thánh Lễ và các bí tích trừ bí tích truyền chức thánh, nếu là linh mục.. Riêng phó tế thì cũng được bổ nhiệm về một giáo xứ dưới quyền
điều khiển trực tiếp của cha xứ ( pastor ). Nếu không có sự bổ nhiệm trên của Giám mục thì không linh mục hay phó tế nào được thi hành tác vụ của mình, mặc dù có chức Phó tế hay Linh mục.Giám mục có thể tạm hay vĩnh viễn thu hồi những năng quyền đã trao cho linh mục hay phó tế, vì lý do bất đắc dĩ nào đó.Và khi đã bị thâu hồi năng quyền, thì linh mục và phó tế đều không được phép thi hành tác vụ của mình cách công khai nữa. Nghĩa là không được phép công khai làm mục vụ ở đâu nữa cho đến khi được giám mục tái bổ nhiệm để thi hành những năng quyền được ban cho.
Như thế, Tuyệt đối không có Nghi thức nào gọi là Nghi thức trao tác vụ Phó Tế hay Linh mục trong Giáo Hội Công Giáo từ xưa đế nay.
Trước Công Đồng Vaticanô II, Giáo Hội còn duy trì và trao các chức thánh nhỏ ( Minor Orders) như Mở của nhà thờ ( Porter) trừ quỉ ( Exocism) Đọc sách ( Lector) và giúp lế ( Acolyte). Các chức thánh nhỏ này cũng được trao chung trong Thánh Lễ gọi là Lễ Truyền chức thánh , trong đó, một số chủng sinh được trao các chức nhỏ, một số lãnh chức Phó tế, và một hay vài phó tế được lãnh chức Linh mục.
Sau Công Đồng Vaticanô II, thì 4 chức nhỏ trên được bãi bỏ để chỉ còn lại 3 chức thánh là chức Phó tế, chức Linh mục và chức Giám mục mà thôi.( x giáo luật số 1009 & 1)
Vì không còn là Chức thánh nên 2 tác vụ đọc sách và giúp lễ có thể do linh mục , trao cho trong khi các Chức Phó tế, Linh mục và Giám mục phải do một Giám mục truyền trong Thánh lễ gọi là Lễ Truyền Chức. thánh ( Mass of Ordination)
Nghĩa là cả 3 chức thánh trên đây phải được truyền cho trong Thánh lễ gọi là Lễ truyền chức Phó tế, linh mục hay Giám mục, theo đúng qui định trong Sách Nghi thức ( Rites) được Đức cố Giáo Hoàng Phaolô VI ký ban hành cho áp dụng trong toàn Giáo Hội từ ngày 15 tháng 8 năm 1972 cho đến nay.
Như vậy ai “phăng ra “cái gọi là Lễ hay Nghi thức trao tác vụ phó tế hay Linh mục là không hiểu gì về sự khác biệt giữa tác vụ (ministerium) và Chức thánh ( Ordo) cũng như đã tự ý sửa đổi Sách Nghi Thức nói trên, một điều không ai –dù là Giám mục, Hồng Y – được phép làm nếu còn muốn hiệp thông với Giáo Hội trong mọi lãnh vực, giáo lý, tín lý, luân lý, phụng vụ, kỷ luật bí tích và giáo luật.
Nói rõ hơn,, mọi thành viện trong Giáo Hội đều có bổn phận phải áp dụng và thi hành nghiêm túc những gì đã được quy định trong Sách Giáo Lý, Giáo luật, luật Phụng vụ và Nghi Thức Phụng vụ của Giáo hội để không ai được phép “phăng” ( Fantaisie) ra luật hay nghi thức nào của riêng mình khiến gây hoang mang cho giáo dân.
Tóm lại, chỉ có Lễ truyền Chức Phó tế, Linh mục hay Giám mục, mà thôi( x. Giáo luật số 1010) chứ không có Nghi thức trao tác vụ Phó tế, Linh mục hay Giám mục như ai đã tự ý nói sai.
Lm Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn