Có thể nói Kinh Mân Côi là đặc trưng của Đạo Công giáo và Đức Mẹ đã sử dụng Kinh này để cứu thế giới “ Xem ra không thể nghi ngờ được rằng ngày nay Đức Mẹ muốn dùng chính Kinh Mân Côi để cứu chúng ta và đổ tràn đầy Ơn Thánh cho chúng ta. Thật thế chúng ta hãy nghĩ xem, không phải tình cờ mà Mẹ Maria Rất Thánh muốn tự giới thiệu mình ở Fatima với tước hiệu “ Đức Bà Mân Côi”. Chúng ta thấy các điều quan trọng nhất đối với thời đại chúng ta được gắn liền với Kinh Mân Côi. Có ai hỏi tại sao mỗi ngày phải lần nhiều tràng hạt Mân Côi như vậy thì cha Pio thành Pietrelcina trả lời “ Nếu Trinh Nữ Thánh đã luôn luôn nồng nhiệt xin chúng ta lần hạt Mân Côi ở bất cứ nơi đâu Mẹ hiện ra thì con lại không nhận thấy là có một lý do đặc biệt hay sao ? Và chị Lucia thành Fatima bảo đảm với chúng ta rằng trong thế giới khốn khổ này. Nếu tất cả mọi người lần hạt Mân Côi mỗi ngày thì Đức Mẹ sẽ có được các phép lạ” ( Nguồn Conggiao. Info – 6/9/2013 – Linh Tiến Khải – Tình Yêu của các Thánh đối với Kinh Mân Côi )
Lý do đặc biệt nào đã khiến Đức Mẹ khuyên nhủ con cái mình phải siêng năng lần hạt mỗi ngày ? Đó là vì mục đích của kinh nguyện này được ban ra là để đối trị lại với duy lý. Thật vậy chúng ta biết nguồn gốc Kinh Mân Côi là do Đức Mẹ đã truyền trao cho Thánh Đa Minh vào thế kỷ XII để chống trả lại bè phái lạc giáo Albigense. Hầu hết các lạc giáo đều do bởi ảnh hưởng của Duy Lý để chống phá Đạo Công giáo. Sự chống phá ấy nổi lên mạnh nhất trong thế kỷ 18 còn được mệnh danh là thế kỷ…Ánh Sáng do nhóm Bách Khoa ( Encyclopedistes ) khởi xướng với những tên tuổi lớn như Diderot, Volaire, Montesquieux v.v…Trong cuộc cách mạng Pháp 1789 một tôn giáo mới đã được thành lập để thờ thần Lý Trí và Thánh đường Notre Dame ( Paris ) được đổi thành đền thờ Thần Lý Trí !!!
Ảnh hưởng của thuyết Duy Lý ngày càng mạnh mẽ và con đẻ của nó chính là phong trào Tục Hóa đã và đang lan tràn ngay cả trong Giáo Hội hiện nay. Tục Hóa cũng tức là Giải Thiêng ( desacralisation ) có nghĩa cần cởi bỏ tất cả n hững gì là Thánh thiêng để chỉ còn là cõi đời duy vật này thôi.Chính vì tính chất Giải Thiêng ấy mà việc cầu nguyện nói chung và cầu nguyện bằng Kinh Mân Côi nói riêng chẳng còn nghĩa lý gì nữa. Một đàng Đức Mẹ truyền dạy phải siêng năng lần hạt thì người ta lại…biến cải Kinh này thành một thứ suy niệm thần học hoàn toàn không thể áp dụng trong thực tế và như vậy thật là vô bổ.
Với Kinh Mân Côi truyền thống thì khởi đầu là Ngắm, tiếp đó là Kinh Lạy Cha, mười Kinh Kính Mừng, Kinh Sáng Danh và lời than Phatima….Từ xa xưa tín hữu chúng ta dù cùng với cộng đoàn hay khi ở một mình đều tuân thủ theo thứ tự đó mà thực hành. Thế nhưng ngày nay người ta đã đề nghị nhiều cách đọc khác chẳng hạn:
Bắt đầu làm dấu Thánh Giá và đọc kinh Tin Kính. 2- Đọc Kinh Lạy Cha. 3- Đọc 3 Kinh Kính Mừng. 4- Đọc Kinh Sáng Danh ( Xem Congiao. Info – Cách thực hành Kinh MC ).
Hình thức là để chuyên chở nội dung. Ngược lại nội dung quyết định cho hình thức. Kinh Mân Côi truyền thống với cấu trúc đặc biệt của nó có mục đích là để cho ta từ bỏ ý riêng hầu thực thi Thánh Ý Chúa. Trái lại với những …biến cải như đang thấy, đó chỉ là do nơi ảnh hưởng của duy lý đưa đến sự …suy niệm chứ hoàn toàn không phải là sống Lời Chúa.
Cũng do bởi cái sự…suy ấy mà người ta đã đưa ra những cách…đọc Kinh Mân Côi mang tính chất ….cảm tính thế này “ Ta hãy khơi dậy những cảm tình cao đẹp từ mầu nhiệm đang suy để tạo những mối dây thân tình bằng hữu với các nhân vật trong đó. Về ý chí và hành động, điều kiện tiên quyết cũng như mọi việc thờ phượng khác là phải biết vận dụng ý chí để lựa chọn, quyết định và hành động trong cuộc sống hàng ngày sao cho phù hợp với Lời Chúa”
Kinh Mân Côi được Đức Mẹ truyền dạy tuy đơn sơ bất cứ ai ai dù thông minh trí thức hay ngu dốt thất học đều có thể thực hành nhưng lại là mầu nhiệm lớn lao đem lại ơn ích không xiết kể. Để nhận lãnh những ơn ích ấy chúng ta chỉ cần tin tưởng cố gắng thực hành. Thế nhưng với những cách …canh tân ngày nay, người ta đã làm cho việc thực hành thành ra bất khả. “Trước hết hãy cầu xin Chúa Thánh Thần ban ơn giúp sức để có thể thông hiệp vào việc lần chuỗi MC cách thánh thiện. Sau đó thầm thĩ một phút và đặt mình trước Nhan Thánh Chúa. Rồi trước khi bắt đầu mỗi chục kinh, ngừng lại một lúc lâu mau tùy nghi có thể để nhìn ngắm Chúa Giê Su và Mẹ Maria trong mầu nhiệm Mân Côi mà ta sẽ kính nhớ” ( Nguồn: mancoichihoa. Com.18/4/2017 – Phương pháp thực hành Kinh MC ).
Kinh Mân Côi nói riêng và kinh nguyện nói chung một khi đã biến thành suy niệm thì chẳng khác nào không ăn cơm, ăn bánh để cho nó no cái bụng mà cứ ngồi đó để…suy về cơm về bánh. Suy về cơm về bánh dù có suy hết ngày này tháng khác mà chẳng chịu ăn thì …no sao được ?
Phải ăn mới no, không ăn thì không thể no. Đối với việc cầu nguyện cũng thế, không cầu không nguyện thì làm sao được Chúa nhậm lời ? Có siêng năng lần chuỗi thì mới có thể nhận lãnh được những ơn lành mà Đức Mẹ đã hứa và ơn lành lớn lao nhất đó là sau khi chết sẽ được về hưởng Nhan Thánh Chúa trên Nước Thiên Đàng đời đời “ Những con cái nào thành tâm với Kinh Mân Côi của Mẹ thì sẽ được thừa hưởng vinh quang trên Thiên Đàng” ( Lời hứa thứ 10 ).
Để có thể có được sự thành tâm như Đức Mẹ nói thì trước hết cần phải tin có Nước Thiên Đàng và thể hiện lòng tin ấy ra bằng việc làm tức siêng năng lần chuỗi Mân Côi. Mặt khác cũng chính vì tin và lòng ước nguyện Thiên Đàng ấy mới khiến chúng ta cố gắng thực hành Kinh Mân Côi. Ngược lại không tin, không ước nguyện thì đâu cần lần chuỗi Mân Côi làm gì ?. Chẳng những thế việc lần hạt còn bị giới trí thức…nửa mùa ra mặt chê bai cho đó là loại sống đạo nhà quê dốt nát chẳng biết …suy biết nghĩ gì cả !!!
Mặc dầu vậy hiển nhiên sự phê phán Kinh Mân Côi cũng phải có nguyên nhân của nó và nguyên nhân ấy chính là vì con người ngày nay đã đánh mất đức tin vào sự hiện hữu của Thiên Chúa. Một khi Thiên Chúa không hiện hữu thì tất nhiên cũng chẳng có Thiên Đàng, Hỏa Ngục cùng sự thưởng phạt đời đời.
Kinh Mân Côi rất dễ thực hành và đem lại vô vàn ơn phúc. Thế nhưng lại là lời chúc dữ cho những kẻ nào chê bai khinh miệt nó. Thánh Maria Grignon de Monfort đã mạnh dạn quả quyết = Những kẻ hư thân mất nết thường là kẻ khinh miệt việc đọc kinh Mân Côi. Ngược lại ai có dấu hiệu nên Thánh đều là những người có lòng mộ mến Kinh Mân Côi” ( Nguồn Đa Minh Cao Tấn Tĩnh – Bí Mật Kinh Mân Côi ).
Trong thời Tục Hóa cao độ này đức tin hầu như đã biến mất và như thế Kinh Mân Côi cũng chẳng còn chỗ đứng. Để có thể vực dậy đức tin Công giáo thì nhất định cần khôi phục lại Kinh Mân Côi truyền thống của Đức Mẹ. Tuy nhiên để khôi phục thì chúng ta không thể không biết đến Sự và Lý của kinh nguyện này. Sự tức chỉ cần cố gắng siêng năng mà không cần biết đến cái lý tại sao của nó. Còn Lý tức là biết rõ lý do và kết quả tất nhiên của việc lần hạt. Dẫu vậy, dù là Sự hay Lý thì cũng phải thực hành trong tính chất nhất tâm. Sự được ví như đôi chân còn Lý thì ví như cái đầu. Có chân mà không có đàu thì bước đi mà chẳng biết đi đâu ắt sẽ không khỏi lạc đường, sa hầm sụp hố. Trái lại có đầu mà chân bị liệt thì chẳng thể bước đi một bước. Bởi đó cho nên Sự và Lý cần phải hoàn mãn ( viên dung ) cho nhau mới có kết quả.
I/. Sự Nhất Tâm
Các Thánh hết lời ca tụng Kinh Mân Côi cho đó là phương thế sống đạo bảo đảm nhất. Thánh Teresa HĐ Giê Su ví Chuỗi MC như sợi giây nối trời với đất “ Theo một bức hình duyên dáng, nó là một dây xích dài nối liền trời với đất, một đầu dây xích ở trong tay chúng ta và đầu kia ở trong tay Trinh Nữ Rất Thánh. Kinh Mân Côi bay lên như hương trầm tới chân Thiên Chúa Toàn Năng. Mẹ Maria gửi lại ngay như một trận mưa ơn phước giúp tái sanh các con tim” ( Nguồn: Cùng Mẹ Đồng Hành – Linh Tiến Khải – Kinh MC trong cuộc đời các Thánh ).
Mỗi khi lần hạt là chúng ta nắm chắc một đầu sợi giây bên này còn đầu bên kia chính là Đức Mẹ. Nói cách khác Đức Mẹ là Đấng bảo đảm phần rỗi cho những ai siêng năng lần hạt. Cần siêng năng trung thành với việc lần hạt. Thế nhưng để có thể có được sự trung thành này thì nhất thiết cần có ba điều kiện. Một là lòng tin chắc vào sự hiện hữu của Thiên Đàng. Hai là thiết tha ước nguyện về đó và ba là cố gắng siêng năng lần hạt mỗi ngày.
Tín – Nguyện – Hạnh được ví như chiếc kiềng ba chân. Bỏ đi một chân nào thì ắt kiềng sẽ đổ chỏng. Tin có Nước Thiên Đàng mà không có lòng ước nguyện về đó thì lòng tin ấy không thật. Lại nữa có lòng tin có ước nguyện mà không thực hành thì chẳng bao giờ có thể đến được nơi mình muốn đến.
Phân tích việc cầu nguyện ta thấy có hai yếu tố. Một là Cầu hai là Nguyện. Chỉ có cầu xin ơn này ơn kia cho mình cho gia đình mình mà không ước nguyện được về Thiên Đàng thì lời cầu ấy không đúng Ý Chúa. Tại sao ? Bởi vì Đức Ki Tô từ trời xuống thế chịu nạn chịu chết chỉ có một mục đích là để đem chúng ta về Thiên Đàng “ Lòng các ngươi đừng bối rối, đã tin ĐCT thì cũng hãy tin Ta nữa. Trong Nhà Cha Ta có nhiều chỗ bằng chẳng vậy Ta đã nói với các ngươi rồi. Ta đi để sắm sẵn cho các ngươi một chỗ và khi Ta đi mà sắm sẵn cho các ngươi một chỗ rồi thì Ta sẽ trở lại tiếp các ngươi về với Ta hầu cho Ta ở đâu thì các ngươi cũng sẽ ở đó với Ta” ( Ga 14, 1 -3 ).
Chúa đã sắm sẵn cho chúng ta một chỗ là Nước Thiên Đàng. Còn về phần mình lẽ ra chúng ta cũng phải có lòng ước ao được về đó mới hợp với Đại Nguyện Cứu Độ của Ngài. Thế nhưng sự thực thì con người đã đang tâm từ chối. Tại sao vậy ? Đó là vì chúng ta đã bị vô minh che lấp không thể nhận biết con đường về.
Không biết con đường về, chết rồi không biết đi đâu thì ắt sẽ không khỏi sa đọa vào các con đường dữ ác ( ác đạo ). Chuỗi Mân Côi như Thánh Teresa HĐ Giê Su nói đó là sợi giây nối chúng ta với Đức Mẹ chính là Cửa Thiên Đàng. Có đường giây rồi chúng ta chỉ cần nắm chắc lấy và lần từng hạt để về Quê Trời mà lòng chúng ta hằng ao ước, đấy chẳng phải là hạnh phúc lắm sao ?
Chuỗi Mân Côi là sợi giây dẫn đưa ta về Thiên Đàng cần nắm chắc lây. Thế nhưng khi lần chuỗi không ai lại không chia lòng chia trí và mỗi khi chia trí như thế là chúng ta đã bị cám dỗ hướng chiều về thế gian. Hướng về thế gian tất sẽ bị thế gian dẫn dắt. Ngược lại biết cầm lòng cầm trí trở lại với Lời Chúa trong từng lời kinh thì sẽ được Chúa dẫn đưa bởi vì Lời Chúa là đường soi dẫn con đi ( Tv )
Cầu nguyện trong sự nhất tâm đó chính là cầm lòng cầm trí trong từng mỗi hạt của Kinh Mân Côi.
II/- Lý Nhất Tâm
Kinh Mân Côi đã bị chê trách ở chỗ sao cứ lập đi lập lại mãi một Kinh Kính Mừng. Sở dĩ có sự chê trách đó là vì người ta không biết đến mục đích của Kinh Mân Côi như đã nói là để đối trị lại duy lý tức là Tâm Phân Biệt. Do bởi ảnh hưởng của Tội Nguyên Tổ nên Tâm con người luôn hướng chiều nơi ngoại vật để tìm cầu và sự tìm cầu ấy đã làm cho ta mất đi Tâm Vô Phân Biệt cũng là Đấng Chúa là Cha ở nơi mỗi người.
Tôn giáo tức con đường thực hiện tâm linh chỉ có một mục đích đó là trở về bằng sự nhất tâm. “ Có luật sư hỏi thử Chúa Giê Su : Thưa Thầy trong luật pháp, giới răn nào là trọng nhất. Chúa đáp: Ngươi hãy hết lòng hết linh hồn hết ý chí mà thương yêu Chúa là ĐCT ngươi. Ấy là điều răn lớn hơn và đầu nhất” ( Mt 22, 35 -38 ).
Chúng ta chỉ có thể yêu mến Thiên Chúa hết lòng hết ý chí…một khi Thiên Chúa là Đấng nội tại ở trong ta. Bằng như nếu Thiên Chúa lại ở…ngoài ta thì làm sao và cần chi phải yêu ? Thiên Chúa là Đấng nội tại và chính vì tính chất nội tại ấy mà ngoài Đức Ki Tô và những ai Ngài muốn mạc khải mới có thể …biết Cha “ Lúc ấy Chúa Giê Su nói: Cha ơi ! Cha là Chúa Trời Đất. Con cảm tạ Cha đã giấu điều này với những kẻ khôn ngoan thông sáng mà bày tỏ cho con trẻ. Phải, Cha ơi vì như vậy là đẹp lòng Cha. Cha Ta đã giao mọi sự cho Ta. Ngoài Cha không ai biết Con cũng như ngoài Con và người nào Con muốn mạc khải cũng không ai biết Cha” ( Mt 11, 25 -27 ).
Con trẻ ở đây ám chỉ những người dễ tin dễ nhận. Trái lại những kẻ khôn ngoan thông thái thì do chấp vào những kiến thức sở học này nọ nên không thể mở lòng ra để chấp nhận chân lý. Nhận ra như thế để cho thấy Kinh Mân Côi chỉ có thể được những người thành tâm đơn sơ hoan hỷ tiếp nhận. Trái lại đối với giới có học thì Kinh Mân Côi không đáng để cho họ tìm hiểu còn nói chi đến thực hành.
Bất cứ việc gì dù là đời hay đạo có thực hành mới có kết quả, đối với Kinh Mân Côi cũng vậy có chăm chỉ thực hành mới thấy được giá trị của nó. Tuy nhiên trong việc thực hành này chúng ta cũng cần tìm ra cái Lý của nó chính là để trở về bằng cách lắng nghe Tiếng Chúa ở nơi chính mình ( Phản Văn Văn Tự Tánh ).
Kinh Mân Côi còn có nhiều tên gọi khác = Mai Khôi, Môi Khôi và Văn Côi. Văn là nghe, phản văn là xoay cái nghe trở vào bên trong. Chẳng phải vô tình mà có tên Văn Côi nếu chúng ta nhận ra rằng Kinh Mân Côi chính là một phương pháp tu tập hữu hiệu để lắng nghe Tiếng Chúa ( Lời Chúa ) ở nơi mình. Tự chung có ba cách nghe. Một là nghe để phân biệt tiếng trầm tiếng bổng tiếng sóng êm ả hay ầm ào, tiếng gió vi vu hay thét gào, nghe để phân biệt lời khen hay tiếng chê v.v…Cách nghe thứ hai là nghe mà không nghe. Đây là cách nghe của hàng nhị thừa Thanh Văn. Họ chủ trương ngăn ngừa nhĩ căn tiếp xúc với các âm thanh bên ngoài ( Thanh Trần ) . Do không nghe để phân biệt như thế nên họ không khởi tâm yêu ghét lấy bỏ và tất nhiên như thế sẽ không tạo nghiệp ác để khỏi khổ đau. Cách nghe thứ ba là nghe như không nghe mà lại nghe như thật. Cách nghe này là của hàng Đại Thừa xuất thế gian. Nghe như không nghe nghĩa là có nghe đó nhưng không bám chấp vào âm thanh lời nói
Đối với việc thực hành Kinh Mân Côi thì nghe như thật có nghĩa là chỉ nghe Lời Chúa chứ không nghe tiếng bên ngoài. Ví dụ như khi đang ngồi trong nhà thờ cùng với cộng đoàn lần hạt bỗng có mấy con chim sẻ nhảy nhót trên gian Cung Thánh kêu chíp chíp rộn rã. Đúng là ta có nghe đấy nhưng không dõi theo tiếng chim để bị chia lòng chia trí. Trái lại nghe tiếng chim ( Thanh Trần ) mà bị chia trí phân biệt này nọ đó là ta đã không nghe Lời Chúa như thật.
Nếu cứ chia lòng chia trí trong khi đọc kinh lần hạt, ta sẽ quên hẳn việc đọc kinh. Đang khi đó Kinh là Lời Chúa. Quên đọc kinh tức là đã quên mất Chúa đang hiện hữu ở trong ta. Tuy nhiên khi bị chia trí mà biết mau chóng quay về với từng lời kinh tức là ta đã trở về với Chúa.
Việc trở về này không phải chỉ diễn ra trong một khoảng thời gian không gian nào đó nhưng phải trong suốt cả cuộc đời những khi cùng với cộng đoàn hay khi ở một mình. Cả những khi mạnh khỏe hay lúc ốm đau liệt lào….Trở về với Chúa sẽ gặp được Chúa bởi vì đó chính là ước nguyện lớn lao của Ngài “ Cha ơi ! Con muốn Con ở đâu thì những kẻ Cha đã ban cho Con cũng sẽ ở đó với Con để họ ngắm xem sự vinh hiển của Con là vinh hiển mà Cha đã ban cho Con vì từ buổi sáng thế Cha đã yêu thương Con” ( Ga 17, 24 ).
Được ở cùng Chúa đó phải là ước nguyện vô cùng thiết tha của những người theo Chúa. Thế nhưng để đạt nguyện ước đó mỗi người trong chúng ta cần …bám chặt vào chuỗi Mân Côi bởi không những Đức Mẹ chỉ đón đợi ở đâu giây bên kia mà còn có mặt trong từng lời Kinh Kính Mừng chúng ta cung kính xưng tụng hàng ngày./.
Phùng Văn Hóa